Cumhuriyet gazetesi yazarı Mustafa Pamukoğlu, yeni Türk ticaret Kanunu’nun şirketler hakkındaki hükümlerini dergimiz kaleme aldı.

1-Şirketler tüzel kişiliğe mi sahiptir?

Evet. Medeni Kanun’un 48.maddesinde öngörülen “ Tüzel kişiler, cins, yaş, hısımlık gibi yaradılış gereği insana özgü niteliklere bağlı olanlar dışındaki bütün haklara ve borçlara ehildirler.” Hükmü gereği her türlü hakka sahip olabilirler ve borç üstlenebilirler.

2-Şirketler hakkında Türk Ticaret Kanunu’nda hüküm yoksa hangi kanun hükümleri uygulanır?

Her şirket türüne özgü hükümler saklı kalmak şartıyla, Türk Medeni Kanununun tüzel kişilere ilişkin genel hükümleri ile bu Kısımda hüküm bulunmayan hususlarda Türk Borçlar Kanununun adi şirkete dair hükümleri her şirket türünün niteliğine uygun olduğu oranda, ticaret şirketleri hakkında da uygulanır.(TTK 126 md)

Bu nedenle bu kanunların da bilinmesi gerekmektedir.

3-Şirketlere bilinenler dışında neler sermaye olarak konulabilecek?

Kişisel emek

Ticari itibar

Haklı olarak kullanılan devredilebilir elektronik ortamlar, alanlar, adlar ve işaretler gibi değerler,

4-Anonim ve limited şirketlerde neler sermaye olarak konulamaz?

Hizmet edimleri, kişisel emek, ticari itibar ve vadesi gelmemiş alacaklar sermaye olamaz.

5-Taşınmazlar hangi değerle şirketlere sermaye olarak konulur?

Bilirkişinin tespit edeceği değerle sermaye olarak konulur.

6-Şirkete taşınır mal sermaye olarak konulsa şirket bunun nasıl maliki olur?

Paradan başka ekonomik bir değer veya bir taşınırın sermaye olarak konulmasının borçlanılması halinde şirket, tüzel kişilik kazandığı andan itibaren bunlar üzerinde malik sıfatıyla doğrudan tasarruf edebilir.

7-Sermaye borcunu yerine getirmeyen ortaklar için ne yapılır?

Şirket, her ortağın sermaye koyma borcunu yerine getirmesini isteyebileceği ve dava edebileceği gibi, yerine getirmede gecikme sebebiyle uğradığı zararın tazminini de isteyebilir. Tazminat istemi için ihtar şarttır.

8-Sermayesini süresinde ödemeyen anonim şirket ortaklarına temerrüt faizi uygulanır mı?

Zamanında ifa edilmeyen sermaye para ise, 128 inci madde gereğince tazminat hakkına halel gelmemek şartıyla, aksine şirket sözleşmesinde veya esas sözleşmede hüküm yoksa, şirketin tescili anından itibaren temerrüt faizi de ödenir.

9-Bir ücretli şirkette ücretini kardan pay almak suretiyle tahsil etmesi halinde ortah haklarına sahip olur mu?

Hayır

Hizmet karşılığı olarak verilecek ücretin kısmen veya tamamen kara iştirak suretiyle ifası kararlaştırıldığı takdirde bu kayıt çalışanlara ortak sıfatını vermez.

10-Şirket ortakları sermayelerine karşı faiz veya emeklerine karşı ücret alabilirler mi?

Evet

Kanunlarda aksine hüküm yoksa, şirket sözleşmesiyle ortakların, koydukları sermayeler için faiz ve şirketteki hizmetleri sebebiyle kendilerine ücret verilmesi kabul olunabilir.

11-Alacaklılar anonim veya limited şirketinde alacağı için nasıl haciz yapabilirler?

Sermaye şirketlerinde alacaklılar, alacaklarını, o ortağa düşen kar veya tasfiye payından almak yanında, borçlularına ait olan, senede bağlanmış veya bağlanmamış payların, 09.06.1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun taşınırlara ilişkin hükümleri uyarınca haczedilmesini ve paraya çevrilmesini isteyebilirler. Haciz, istek üzerine, pay defterine işlenir.

12-Bu 11.sorunun cevabının önemi nedir?

Ortaklık paylarının belgeye bağlı olup olmamasının örneğin anonim şirketlerde hisse senetlerinin bastırılmış olup olmamasının alacaklının haciz yapması için önem arzetmemektedir.

13-Alacaklılar ortağın şirketten alacaklı olması halinde ortağın şahsi varlıklarına da haciz uygulayabilir mi?

Evet.

- Bunun dışında, alacaklılar, tüm ticaret şirketlerinde alacaklarını, ortağın şirketten olan diğer alacaklarından da alabilme ve bunun için haciz yaptırabilme yetkisini de haizdir.

- Yukarıdaki hükümler borçlu ortakların şirket dışındaki mallarına alacaklıların başvurmalarına engel olmaz.

14-Şirketlerin ve Türk Ticaret Kanunu’nun patronu kimdir?

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’dır.

-Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bu Kanunun ticaret şirketlerine ilişkin hükümlerinin uygulamasıyla ilgili tebliğler yayımlamaya yetkilidir. Ticaret sicili müdürlükleri ve şirketler bu tebliğlere uyarlar.

15-Şirketleri Türk Ticaret Kanunu yönünden kimler denetler?

Ticaret şirketlerinin, bu Kanun kapsamındaki işlemleri, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı denetim elemanları tarafından denetlenir. Bu denetimin ilkeleri ve usulü ile denetime tabi işlemler Bakanlıkça hazırlanan yönetmelikle düzenlenir.

16-Diğer kurum, kuruluşlar şirketlerle ilgili düzenleme yaparlar mı?

Evet

Diğer bakanlık, kurum, kurul ve kuruluşlar, ancak kendilerine kanunla tanınan yetkinin sınırları içinde kalmak şartıyla ve öngörülen amaç, konu ve şekle tabi olarak şirketlere ilişkin düzenlemeler yapabilir.

17-Bir şirket kamu düzenine aykırı faaliyette bulunursa(örneğin kaçakçılık yaparsa) veya faaliyeti, amacı dışında iş yaparsa Bakanlık ne yapar? Bu konuda yetkisi var mıdır?

Fesih davası açabilir.

Kamu düzenine veya işletme konusuna aykırı işlemlerde veya bu yönde hazırlıklarda ya da muvazaalı iş ve faaliyetlerde bulunduğu belirlenen ticaret şirketleri hakkında, özel kanunlardaki hükümler saklı kalmak kaydıyla, Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca, bu tür işlem, hazırlık veya faaliyetlerin öğrenilmesinden itibaren bir yıl içinde fesih davası açılabilir.

Mustafa PAMUKOĞLU

USİAD Bildiren Dergisi 52. Sayı